Kanku Musa

(Redirigé depuis Kanku)

Kanku Musa walima Mansa Musa tun ye 10 nan kɛmɛda mansa ye min ye Mali Mansamara mara kata 1312 kabila 1337. A kosumanen n'aka hiji ye ani aka funansere Silameya kalanko la.

Kanku Musa

Bangeli


A ka mansaya

yɛlɛma

Kanku Musa ka Tariku lako dɔn na jeliw sababuyala ani arabuw ka tarikubɔlaw ina fo Al Umari, Ibn Khaldoun ani Ibn Battuta. A ka mansa ya wagati kɜra mali mansamara ka fanga jiidili ani jiri wali wagati ye. Nafan sɔrɔ siraw ina fo jako, kɛrɛnkɛrɛnlen yala sanu, jɔnw, woro, kɔkɔ, yaaku baya la. Bakan mara ani mɔnni fana tun jiidila. Mansamara ka nafan sɔrɔ sira dɔ fana tun ye nisɔgɔn ani taksiw sara li ye jamandenw ani jako kɛla fɛ. Min ye lakanali nasiraw ye, mɔgɔw n'uka nafolow tun lakana lendo kɛlɛdenw fɛ munu tun ye cɛfarinw ye. Kanku musa kɛra Mali mansaw la tɔgɔ tigi ba ye ka da ka barakɛlenw kan an'aka nanfolo tiki baya.

Hiji la tagali

yɛlɛma

Lajɛli la Makka ka laɲini

yɛlɛma

Ka fara diinɛ ni hakilimaya kuntilenna kan, Makka taama kɛra taama ye Mansa Musa fɛ, min kuntilenna caman tun bɛ a la, politiki, sɔrɔko ani sigidako koɲɛw fana sen bɛ o la.

Mansa Musa ka laɲini fɔlɔ tun ye ka Mamluk Sultan Al-Nasir Muhammad kunbɛn a jɔli waati la Misira. sariya gɛlɛnw tun b’a ɲini i fɛ i ka wuli ka taa duguba kɔnɔ ani k’i sujudu sultan ɲɛkɔrɔ min bɛ masaya kɛ Misira jamana kan. Nka, a kɛlen masakɛ ye, Mansa Musa ma sɔn ka a biri sultan ɲɛkɔrɔ. O kɔfɛ, a bɛ fɛɛrɛ wɛrɛ ta walasa ka lamɛnnikɛlaw sɔrɔ. Mali masakɛ bɛ warijɛ 40.000 ci sultan ma, ka 10.000 dinari ci vice-sultan ma. Moyen Âge waatiw la, o wari hakɛ in tùn bɛ Bɛn ni masaso jɔli ye.

Diplomasi hakilina na, Mamluk sultan, o nilifɛn in sɔrɔlen kɔfɛ, a tun ka kan ka nilifɛn dɔ di o kɔfɛ, min nafa ka bon. O fɛnw falen-falen in sababu fɛ, Al-Nasir Muhammad b’a jatigi sɔrɔ ani k’a bonya. Fɔcogo fla bɛ yen, minnu b’a Jira ko ɲɛmaa fla ninnu ka ɲɔgɔnye in Kɛra cogo min na.

Fɔlɔ la, Mansa Musa banna ka sujudu kɛ nka a bɛ wajibiya k’o kɛ. Bonya minnu bɛ di silamɛ masakɛ ma tuma caman na, a ma olu si sɔrɔ, wa hali a ma sɔn ka sigi Misira Sultan ɲɛkɔrɔ. A bɔko filanan na, Mansa Musa banna ka sujudu kɛ Al-Nasir Muhammad ɲɛkɔrɔ nka a bɛ a biri ka bonya da Ala kan, bawo a bɛ sujudu kɛ a dɔrɔn de ye. O kɔ fɛ, jamanatigi fla ninnu bɛ Kɛ jɛɲɔgɔnw ye; Mansa Musa bɛ jigin ni nilifɛnw ye, wa a bɛ nɛɛma sɔrɔ ka taama Mahmal karaban kɔnɔ ni bonya ye k’a sababu kɛ a jɔyɔrɔ ye.

O taama in min kɛra Makka, o y’a to Mansa Musa ma se ka Sultan Al-Nasir Muhammad kunbɛn dɔrɔn, nka a ye diplomasi jɛɲɔgɔnya fana sigi ni Mamlukw ye. Mali masakɛ fɛ, hajida fana tun bɛ sɔrɔko siratigɛ la.

Sɔrɔko siratigɛ la, taama in ye nin taama in yɔrɔ tɔgɔba dɔ ye. Nin yɔrɔ in ye Mansa Musa tɔgɔla tɔgɔ sɔrɔ « sanu masakɛ » jɛkulu hakili la. Sɛbɛn dɔw y’a jira ko masakɛ nana ni sanu tɔni 12 ye, o tun ye wariba ye o waati la. O sanu in y’a to Maliden minnu tun bɛ taa ni Mansa Musa ye, olu ka sanni kɛ, ka nilifɛnw di fangatigiw ma ka kɛɲɛ ni nɛɛma ye, ani ka jago kɛ.

Mamlukw ka fɔ la, Mali cidenjɛkulu ye musaka caman kɛ Kayira, fo a wajibiyara ka juruba ta dugu jurudonnaw ​​fɛ. K’a sɔrɔ dɔw bɛ Mali cidenjɛkulu jira iko sannikɛlaw waajibiyalen, o kɛra Mansa Musa ka fɛɛrɛ dɔ ye min kun ye ka Mali fanga n’a ka ɲɛtaa jira. Juru minnu tun bɛ kɛ ni Misira jurudonnaw ​​ye, olu fana tun bɛ baara kɛ ni kun ye: ka Misira jagokɛlaw wele u ka na Mali la walasa k’u ka juruw sɔrɔ, o cogo la, u ye Misira karabanw jija u ka Sahara tigɛ ka jago kɛ ni Mali ye.

Makka taama

yɛlɛma

San 1324, Mansa Musa ye Haji ta, diinɛ taama min kɛra Makka, silamɛw bɛɛ welelen don ka min kɛ siɲɛ kelen u ka ɲɛnamaya kɔnɔ. Mansa Musa ye sira min ta, o ma jɛya hali bi, bawo a ka gɛlɛn ka Mali Mansamara faaba tigitigi sɔrɔ. Hakilina min b’a jira ko Niani tun bɛ se ka kɛ faaba ye, o bɔra koloniyali tarikusɛbɛnnaw la san 1920 waatiw la.


Mansa Musa n’a ka karabanw tora Kayira kalo saba sanni u ka sira ta ka taa Makka. Moyen Âge hijiba senfɛ, kɛlɛ caman (walima fitnas) kɛra misiri senumaw kɔnɔ kun caman kosɔn: kɛlɛw kɛra ka fanga sɔrɔ walasa ka Makka mara, ɲininkaliw kɛra sigida jɔyɔrɔ kan, walima bɛnbaliya minnu kɛra laadalakow lamini na. O kɛlɛw bɛ se ka juguya ka kɛ boli juguw ye, ka laban ni jolibɔ ye.

A ka haji senfɛ, Mansa Musa fana y’a jira ko a ye fitna dɔ bali misiri senuma kɔnɔ, a kɛlen k’a ka cɛdenw minɛ kosɛbɛ Turkiw kama, i n’a fɔ Abdulayi Ibn Asad al-Yafi y’a lakali cogo min na a ka baara kɔnɔ *Mir’ât al-jinân wa ‘ibrat al-yaqzân* (*Nakɔw filɛlikɛlan ani Lakununna ka kalan*). O taamaʃyɛn in bɛ kɔrɔfɔ k’a ka sanfɛla n’a ka hakilitigiya taamasyɛn ye.

Mansa Musa ka taama min kɛra san 1324, o ye ko ye min sɛbɛnnen don kosɛbɛ cɛmancɛla waatiw la Farafinna tilebinyanfan tariku kɔnɔ. Tuma min na ansiklopedikɛla Al-Omari ye silamɛya diɲɛ dugukoloko tabali fɔlɔ da san 1328 ni 1348 cɛ, a ye Mali “sultanate” don diɲɛ fangabaw cɛma. O cogo kelen de bɛ Mamluk ka kansɛri gafew la, minnu bɛ Mali mansaw bila masakɛw cɛma minnu ka fanga ka bon diɲɛ kɔnɔ. O haji in sababu fɛ, Mansa Musa ye nɔba bila cɛmancɛla silamɛya diɲɛ kɔnɔ ani jɛkulu hakili la.